El Nino và dự Báo mức nóng kỷ lục trong năm 2023

2 Tháng 6, 2022 Admin 486 Views 0 Comments ENSO, Khí hậu 17 min read

El Nino, La Nina và dự Báo mức nóng kỷ lục trong năm 2023

GIỚI THIỆU CHUNG

⭐️ El Nino

“El Nino” (theo tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là đứa con của Chúa hay còn gọi là bé Hài Đồng nam) là từ được dùng để chỉ hiện tượng nóng lên dị thường của lớp nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo trung tâm và Đông Thái Bình Dương, kéo dài 8 – 12 tháng, hoặc lâu hơn, thường xuất hiện 3 – 4 năm 1 lần, song cũng có khi dày hơn hoặc thưa hơn.

Lịch sử nghiên cứu: Vào năm 1920, một nhà khoa học Anh tên là Gibert Walker, khi nghiên cứu biến động của gió mùa, trong quá trình làm việc ông đã tìm được một số loại hình mưa của Nam Mỹ với sự thay đổi của nhiệt độ đại dương. Ông cũng là người phát hiện đầu tiên mối quan hệ khí áp ở phía Đông và Tây Thái Bình Dương, ông gọi đây là dao động Nam bán cầu (Southern Oscillation). Ngoài ra, ông còn nhận thấy khí áp phía Đông Thái Bình Dương giảm thường liên quan đến hạn hán ở Australia, Ấn Độ và một phần Châu Phi, làm cho mùa Đông ở Canada ấm lên. Tuy nhiên, để chứng minh cho các kết luận này cần có số liệu nhiệt độ ở vùng biển đó và số liệu trường gió trên cao, nhưng do điều kiện kỹ thuật lúc bấy giờ chưa đáp ứng được nên phải mấy chục năm sau phát hiện của ông mới được công nhận. Đến năm 1966, một nhà khí tượng người Nauy là Jacob Bjerknes đã phát hiện ra tương tác hai chiều giữa đại dương và khí quyển. Ông giải thích sự ấm lên của nước biển trong suốt dải xích đạo từ ngoài khơi Nam Mỹ đến giữa Thái Bình Dương có liên quan đến sự yếu đi của đới gió tín phong.

Như vậy, khái niệm El Nino là kết quả tương tác giữa khí quyển và đại dương mà thể hiện chủ yếu là hoàn lưu khí quyển với nhiệt độ nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo Thái Bình Dương, sự thay đổi của một phía sẽ gây ra phản ứng của phía kia. El Nino không phải là một hiện tượng mang tính cục bộ ở vùng biển ngoài khơi Nam Mỹ, mà là một phần hệ thống tương tác có quy mô lớn, phức tạp giữa khí quyển và đại dương. El Nino là một phần của bộ máy khí hậu ở vùng nhiệt đới có liên quan đến nhiều hiện tượng thời tiết thế giới, sự xuất hiện của hiện tượng El Nino biểu hiện sự dao động trong cơ chế của khí hậu toàn cầu.

👉Hiện tượng El Nino

Hiện tượng El Nino là một hiện tượng khí hậu xảy ra khi lớp nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo Thái Bình Dương nóng lên dị thường, kéo dài từ 8 đến 12 tháng hoặc lâu hơn. Hiện tượng này thường xuất hiện 3 đến 4 năm một lần và có ảnh hưởng lớn đến thời tiết và khí hậu trên toàn thế giới.

El Nino gây ra những hiện tượng khác nhau trên phạm vi toàn cầu. Ở vùng trung tâm Tây Bán Cầu, nó gây ra sự khô hạn, thời tiết nóng và khó chịu hơn mức bình thường. Bên cạnh đó, nó cũng gây ra mưa lớn và lũ lụt ở một số nơi trên thế giới, trong khi các khu vực khác lại trở nên khô hạn và cháy rừng.

Hiện tượng El Nino ảnh hưởng đến đời sống của hàng triệu người, nhất là cư dân sống tại các vùng ven biển của Thái Bình Dương. Nó có thể gây ra những thảm họa tự nhiên như lụt lớn, nạn đói, thiếu nước và nhiều vấn đề về sức khỏe.

⭐️La Nina

“La Nina” (hay còn gọi là bé Hài Đồng nữ) là hiện tượng lớp nước biển bề mặt ở khu vực nói trên lạnh đi dị thường, xảy ra với chu kỳ tương tự hoặc thưa hơn El Nino.

Để thể hiện sự ngược nhau giữa hai hiện tượng này có khi người ta dùng khái niệm Anti-El Nino (đối El Nino). Hiện tượng La Nina có thể xuất hiện ngay khi hiện tượng El Nino suy yếu, nhưng có khi không phải như vậy.

Nghiên cứu hiện tượng El Nino và La Nina để hiểu biết về cơ chế vật lý, đặc điểm và quy luật diễn biến cũng như những hậu quả tác động của chúng, chúng ta có thể cảnh báo trước sự xuất hiện của El Nino và La Nina, những ảnh hưởng có thể xảy ra đối với thời tiết, khí hậu và kinh tế – xã hội để có những biện pháp phòng, tránh hiệu quả, hạn chế và giảm nhẹ thiệt hại do El Nino và La Nina gây ra.

👉Hiện tượng La Nina

Hiện tượng La Nina là hiện tượng khí hậu đối lập với El Nino, khi lớp nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo Thái Bình Dương lạnh đi dị thường. Hiện tượng này cũng có chu kỳ tương tự hoặc thưa hơn El Nino và có thể xuất hiện ngay sau khi El Nino suy yếu.

Các nhà khoa học dự đoán sự xuất hiện của La Nino bằng cách dựa vào chỉ số như nhiệt độ bề mặt biển, gió mùa và nhiều thông số khí hậu khác. Để chúng ta có thể chuẩn bị và ứng phó kịp thời với những tác động của hiện tượng này thì việc hiểu rõ về nó là điều rất cần thiết.

⭐️Đặc điểm

Hiện tượng El Nino và La Nina thể hiện sự biến động dị thường trong hệ thống khí quyển – đại dương với quy mô thời gian giữa các năm, có tính chu kỳ hoặc chuẩn chu kỳ.

Chu kỳ hoạt động của hiện tượng El Nino từ 2 đến 7 năm, có khi trên 10 năm. Thời gian xuất hiện trung bình của một hiện tượng El Nino là 11 tháng, dài nhất 18 tháng (El Nino 1982 – 1983).

Chu kỳ của hiện tượng La Nina thường kéo dài hơn chu kỳ của hiện tượng El Nino. Thời gian trung bình của một lần xuất hiện hiện tượng La Nina là 14 tháng, nhiều nhất 24 tháng.

ENSO là chữ viết tắt của các từ ghép El Nino Southern Oscillation (El Nino – Dao động Nam) để chỉ cả hai hai hiện tượng El Nino và La Nina.

TÁC ĐỘNG CỦA EL NINO

⭐️ Tác động của El Nino đến nền kinh tế

El Nino có thể gây ra những thiệt hại lớn đến nền kinh tế, từ việc làm giảm sản lượng nông nghiệp đến việc làm giảm sản xuất điện. Năm 2016, El Nino đã gây ra thiệt hại lớn đến nền kinh tế Việt Nam, khiến cho sản lượng nông nghiệp giảm gần 1 triệu tấn và giá điện tăng cao.

⭐️Tác động tiêu cực của El Nino trong lịch sử

Hiện tượng El Nino đã từng xuất hiện nhiều lần trong lịch sử, đã phát sinh ít nhất 30 sự kiện El Nino từ năm 1900 tới nay, có những hiện tượng mạnh hơn và kéo dài hơn bình thường, gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho môi trường và con người. Cùng UV100 nhìn lại hiện tượng El Nino nghiêm trọng đã từng xuất hiện trong quá khứ:

👉El Nino 1982 – 1983: là hiện tượng El Nino mạnh nhất từ trước đến nay, khiến nhiệt độ nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo Thái Bình Dương tăng lên 4 độ C so với bình thường. Hiện tượng này gây ra những cơn bão nhiệt đới khủng khiếp, hạn hán và lũ lụt trên khắp thế giới, làm chết hàng triệu người và thiệt hại hàng tỷ đô la. Giai đoạn này các vùng nông thôn miền Trung và Nam Bộ ở Việt Nam đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi mưa lũ và lụt lội.

👉El Nino 1997 – 1998: là hiện tượng El Nino mạnh thứ hai trong lịch sử, khiến nhiệt độ nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo Thái Bình Dương tăng lên 3 độ C so với bình thường. Trong giai đoạn này, vụ cháy rừng Amazon đã lan rộng, gây ra sự cháy rừng lớn nhất trong lịch sử Brazil, Australia đã trải qua một mùa nóng khắc nghiệt, làm giảm sản lượng lúa mì và thịt bò.

👉El Nino 2015 – 2016: là 1 trong những giai đoạn mạnh nhất được ghi nhận trong lịch sử, với nhiệt độ nước biển bề mặt tăng lên 2 độ C so với mức trung bình. Hiện tượng này gây ra mưa lũ và lụt lội nghiêm trọng ở nhiều nơi trên thế giới, đặc biệt là tại Nam Mỹ, Ấn Độ và châu Phi. Tại Việt Nam, cụ thể, ở miền Trung và Tây Nguyên, nhiều địa phương đã phải hứng chịu hạn hán nghiêm trọng, khiến cho nước sạch khan hiếm và ảnh hưởng đến đời sống của người dân, đặc biệt là trong việc sản xuất nông nghiệp. Trong khi đó, ở miền Bắc và miền Nam, tình trạng mưa lũ đã xuất hiện, gây ra lũ lụt và thiệt hại đến một số vùng.

👉El Nino 2019 – 2020: Nhiệt độ nước biển bề mặt tăng lên khoảng 0,8-1 độ C so với mức trung bình. Hiện tượng này gây ra tình trạng khô hạn và cháy rừng ở nhiều khu vực trên thế giới. Ở Australia, một mùa hạn hán và cháy rừng nghiêm trọng đã gây ra thiệt hại đến đất đai, môi trường và đời sống của người dân. Tại Việt Nam, các tỉnh miền Trung đã phải hứng chịu thiệt hại nặng nề trong sản xuất nông nghiệp.

⭐️Thời gian xảy ra hiện tượng El Nino

Thời gian xảy ra hiện tượng El Nino không có quy luật cố định, nhưng có một số yếu tố có thể dự báo được sự xuất hiện của nó, như nhiệt độ bề mặt biển, gió mùa đông, áp suất khí quyển và dao động sóng cả phương nam (Southern Oscillation). Các nhà khoa học sử dụng các chỉ số này để theo dõi và phân tích hiện tượng El Nino.

Nhiều chuyên gia nhận định El Nino có khả năng sẽ bắt đầu vào tháng 6 hoặc tháng 8 trong năm nay.

⭐️Những hệ quả khôn lường đến từ El Nino

Tác hại của hiện tượng El Nino là rất lớn và phức tạp, gây ra các cơn bão, lũ lụt, hạn hán, nóng bức và cháy rừng trên nhiều khu vực trên thế giới. Hiện tượng này cũng ảnh hưởng đến năng suất nông nghiệp, ngư nghiệp, sức khỏe và an ninh của con người. Một số khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất là Đông Nam Á, Nam Mỹ, Châu Phi và Úc.

⭐️Tiêu điểm đáng chú ý của El Nino trong năm 2023-2024:

Nhiệt độ trung bình hàng năm của toàn cầu đã tăng hơn 1,2 độ C trong những năm gần đây.

Các nhà khoa học đánh giá mức nóng lên đạt 1,5 độ C là điểm bùng phát quan trọng, vượt qua mức này sẽ xuất hiện tình trạng lũ lụt nghiêm trọng, hạn hán, cháy rừng và thiếu lương thực.

Theo Adam Scaife, người đứng đầu công tác dự báo tầm xa tại Cơ quan Khí tượng Vương quốc Anh đánh giá El Niño mạnh có thể đẩy toàn cầu vượt qua lằn ranh đó, dù chỉ là tạm thời.

Josef Ludescher, một nhà khoa học cấp cao tại Viện nghiên cứu tác động khí hậu Potsdam, nói: “Chúng ta có thể sẽ có một năm nóng nhất được ghi nhận trên toàn cầu vào năm 2024”.

Mặc dù đã có 3 năm được làm mát bởi La Nina, nhưng chúng ta vẫn phải chứng kiến một mùa hè nóng nhất trong lịch sử vào năm 2022. Nhiệt độ đã tăng vọt lên mức nguy hiểm, với nhiều vùng trên thế giới lên tới hơn 49 độ C.

Scaife nhận định, ngưỡng 1,5 độ có bị xô đổ hay không không thực sự quan trọng, vì đây là lần đầu tiên trong lịch sử loài người, giá trị đó nằm trong tầm tay. Đây là một cảnh báo đáng sợ về sự biến đổi khí hậu, mỗi lần chúng ta gặp phải El Nino, nó sẽ làm tăng thêm mức độ nóng lên toàn cầu ngày càng lớn mà chúng ta đã tích lũy trước giờ.

Theo Carlo Buontempo, Giám đốc của Copernicus của EU, El Nino thường sẽ liên quan đến nhiệt độ phá vỡ kỷ lục ở cấp độ toàn cầu. Hiện tại, chúng ta vẫn chưa thể đoán được năm nào trong những năm tới sẽ gặp phải những tác động của El Nino, nhưng ông ấy cho rằng có khả năng nó sẽ xảy ra là rất cao.

Friederike Otto, giảng viên cao cấp tại Viện Grantham của Đại học Hoàng gia Luân Đôn, cũng đã đề cập đến những tác động của El Nino có thể làm trầm trọng thêm các tác động của biến đổi khí hậu mà các quốc gia đang trải qua – bao gồm các đợt nắng nóng nghiêm trọng, hạn hán và cháy rừng.

Theo Otto, nếu El Nino phát triển, năm 2023 có thể sẽ là năm nhiệt độ cao nhất trong lịch sử, và điều này sẽ là một tác động của con người đối với biến đổi khí hậu.

PHƯƠNG ÁN KHẮC PHỤC HIỆN TƯỢNG EL NINO

⭐️Phương án khắc phục hiện tượng El Nino là cực kỳ quan trọng để giảm thiểu những thiệt hại nghiêm trọng mà nó gây ra. Các biện pháp để thực hiện điều này bao gồm:

👉Cải thiện hệ thống dự báo khí hậu để có thể định hướng và chuẩn bị cho các tình huống khắc nghiệt

👉Tăng cường công tác phòng chống thiên tai để giảm thiểu những thiệt hại do thời tiết

👉Tiết kiệm và sử dụng hiệu quả nguồn nước để tránh bị thiếu nước; ứng dụng các biện pháp canh tác thích ứng với khô hạn hoặc mưa lớn để giảm thiểu những ảnh hưởng xấu
Bảo vệ và phục hồi môi trường sinh thái để giữ cho các hệ sinh thái có thể tồn tại và phát triển.

👉Những biện pháp này sẽ giúp giảm thiểu những thiệt hại do El Nino gây ra và giúp giữ cho môi trường an toàn.

Nguồn: Internet

Những Mục cần quan tâm: